گچ دندان پزشکی

گچ دندان پزشکی برای ساخت بسیاری از مدل ها و قالب های دندان پزشکی استفاده می شوند. بیشتر اجزای ترمیم از جمله قالب ها باید در خارج از دهان بیمار ساخته شوند و باید کپی های دقیق از بافت های سخت و نرم بیمار باشند.

بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد گچ ساختمانی. روش تولید، انواع و کاربردهای گچ.

در دندان پزشکی، مورفولوژی بافت های سخت و نرم قالب گیری شده و مدل ها و قالب ها با استفاده از موادی تهیه می شوند که در ابتدا مایع هستند و می توانند در قالب ریخته شوند، سپس سفت می شوند تا یک ماکت سفت و سخت ایجاد کنند.

مدل دندان پزشکی چیست؟

مدل یک کپی از چندین دندان و بافت های نرم مرتبط با آنها است. یک مدل دیگر هم وجود دارد که به آن DIE گفته می شود، که مدلی از یک تک دندان است.

ویژگی های مورد نیاز گچ دندان پزشکی

تا کنون مواد زیادی برای تولید مدلها و قالبها استفاده شده است. اما محبوب ترین آنها مواد مبتنی بر محصولات گچی است. مدل و مواد گچی دندان پزشکی در حالت ایده آل باید دقت ابعادی داشته باشند. به این معنی که تغییر ابعادی که پس از خشک شدن مواد در آنها صورت می گیرد باید کمینه باشد تا مدل نهایی دقت لازم و کافی را داشته باشد.

هم چنین، مواد باید در زمان قالب گیری حالت مایع داشته باشد تا بتواند تمام جزئیات قالب را به دقت دنبال کند و باید به اندازه کافی روان باشد تا کل قالب را بپوشاند. مدل های دندان پزشکی باید در برابر شکستگی و خرد شدن مقاوم باشند. آنها باید به اندازه کافی سخت باشند تا به هنگام جدا کردن از قالب، دچار سایش یا خراشیدگی نشوند.

نکته مهم دیگر این است که باید با تمام مواد دیگری که با آنها تماس خواهد داشت سازگار باشد.

گچ دندان پزشکی چیست؟

گچ ماده معدنی پودری سفید و طبیعی است که با نام شیمیایی کلسیم سولفات دی هیدراته شناخته می شود. گچ های دندان پزشکی اما بر پایه کلسیم سولفات همی هیدراته تولید شده و برای ساخت مدل ها یا DIE ها استفاده می شود.

انواع گچ دندان پزشکی

استاندارد ISO کنونی برای گچ دندان پزشکی 5 نوع ماده را به شرح زیر مشخص می کند:

• نوع 1 گچ دندانپزشکی که برای قالبگیری استفاده می شود.
• گچ دندانپزشکی نوع 2 که برای ساخت مدل کاربرد دارد.
• سنگ دندانپزشکی نوع 3 که از آن برای ساخت DIE و مدل استفاده می شود.
• سنگ دندان پزشکی نوع 4 که در ساخت DIE استفاده می شود و مقاومت بسیار بالا و ضریب انبساط بسیار کمی دارد.
• سنگ دندان پزشکی نوع 5 که برای ساخت DIE  استفاده می شود و مقاومت و ضریب انبساط بالایی دارد.

ترکیب شیمیایی

فرآورده های گچی مورد استفاده در دندانپزشکی با خروج بخشی از آب تبلور از گچ و تشکیل کلسیم سولفات همی هیدرات تولید می شوند.

ساخت گچ دندان پزشکی معروف به گچ پاریس (POP)

گچ توسط فرایندی تولید می شود که به آهکی شدن معروف است. برای خروج بخشی از آب تبلور از گچ آن را تا دمای 120 درجه سانتی گراد گرم می کنند. این باعث ایجاد ذرات متخلخل نامنظمی در گچ می شود. از آنها به عنوان ذرات β-همی هیدرات یاد می شود.

گرم کردن بیشتر گچ ممکن است باعث از بین رفتن بیشتر آب و تشکیل انیدریت سولفات کلسیم (CaSO4) شود. هم چنین اگر گچ به اندازه کافی گرم نشود غلظت قابل توجهی از هیدرات در آن باقی خواهد ماند. حضور هر یک از این دو مولفه، بر ویژگی های محصول گچی نهایی تاثیر گذار خواهد بود.

ساخت سنگ دندان پزشکی

سنگ های دندان پزشکی که نسبتا محکم تر هستند، می توانند به دو روش تولید شوند.

روش اول: گچ تحت فشار بخار در یک اتوکلاو تا حدود 125 درجه سانتیگراد گرم می شود تا α-همی هیدرات (که نسبت به β-همی هیدرات منظم تر است و تخلخل کمتری دارد) تولید شود.

روش دوم: گچ در محلول نمکی مانند CaCl2 جوشانده می شود. نتیجه این فرآیند ماده ای مشابه ماده تولید شده توسط اتوکلاو است اما تخلخل آن حتی کمتر نیز خواهد بود. تولید کنندگان به طور معمول مقدار کمی رنگ به سنگ دندان پزشکی اضافه می کنند تا آن را از گچ دندان پزشکی معمول تمایز دهند.

مزایا، معایب و کاربردها

مدل ها و قالب های ساخته شده از گچ دندان پزشکی ارزان هستند و استفاده از آنها راحت است. هم چنین قالبگیری با استفاده از گچ دندان پزکی دارای دقت و ثبات ابعادی مناسبی است. گچ دندان پزشکی می تواند جزئیات ریز و کوچک قالب را نیز دنبال کند. اما به اندازه کافی محکم است تا سوراخ نشود.

گچ دندان پزشکی از نظر خصوصیات مکانیکی کاملا ایده آل نیست و بعضا ماهیت شکننده گچ باعث ایجاد ترک و شکستگی در مدل یا قالب می شود، خصوصاً در بخش دندان مدل ها که ضعیف ترین بخش آن هستند.

گاهی اوقات هنگام استفاده از مدل گچی به همراه قالب آلژینات مشکلاتی به وجود می آیند.  سطح مدل ممکن است به دلیل اثری منفی که هیدروکلوئیدها روی فرآیند خشک شدن گچ می گذارند، نرم باقی بماند.  

از سنگ های دندان پزشکی معمولا در کاربردهایی استفاده می شود که نیاز به مقاومت، سختی و دقت زیادی دارند. از این مواد برای ساخت مدل هایی که قرار است همه کاری از جمله پر کردن، قرار دادن تاج یا دندان مصنوعی روی آنها انجام شود استفاده می شود.

از گچ های دندان پزشکی ارزان تر هنگامی استفاده می شود که خصوصیات مکانیکی و دقت در اولویت اول نباشد. بنابراین، از گچ دندان پزشکی اغلب برای نصب مدل هایی از جنس سنگ دندان پزشکی و گاهی نیز برای ساخت مدل های آموزشی استفاده می شود.

مراحل استفاده از محصولات گچی در دندانپزشکی شامل هیدراتاسیون کلسیم سولفات همی هیدرات با آب برای تولید کلسیم سولفات دی هیدراته است.

نسبت مخلوط آب / پودر گچ دندان پزشکی

در مرحل اول پودر گچ دندان پزشکی با آب مخلوط می شود و مخلوطی قابل استفاده تولید می کند. میزان آب لازم برای هر یک از انواع گچ دندان پزشکی ذکر شده متفاوت است. آب اضافی توسط تخلخل های ذرات گچ جذب می شود.

می توان عملیات مخلوط کردن را با دست انجام داد. وسایل لازم برای این کار عبارتند از:

کاسه لاستیکی یا پلاستیکی بدون خراش و تمیز با قطر حدود 130 میلی متر. وجود بقایای گچ از مخلوط های قبلی در کاسه می تواند به طور محسوسی خصوصیات عملکردی یک مخلوط تازه را تغییر دهد. بنابراین به پاکیزگی ظرف تأکید می شود.

کاردک سفت با لبه گرد به عرض حدود 20-25 میلی متر و طول 100 میلی متر.

مراحل مخلوط کردن گچ دندان پزشکی

مقدار آب لازم در کاسه پلاستیکی ریخته می شود. سپس پودر گچ دندان پزشکی به آهستگی و به صورت ذره ذره در طی ده ثانیه به آب افزوده می شود. به مخلوط اجازه داده می شود تا حدود 20 ثانیه دیگر نیز خیس بخورد.

سپس مخلوط کردن/ اسپاتولاسیون با استفاده از یک حرکت همزن دایره ای برای حدود 60 ثانیه انجام می شود.

مواد باید در اسرع وقت پس از مخلوط شدن استفاده شوند زیرا ویسکوزیته آن در طی چند دقیقه آنقدر افزایش می یابد که دیگر قابل استفاده نخواهد بود.

بعد از اینکه مواد مخلوط و استفاده شد، قبل از تهیه مخلوط بعدی، باید کاسه پلاستیکی کاملاً تمیز و شست و شو داده شود.

نکات قابل توجه به هنگام مخلوط کردن

مقادیر قابل توجهی از هوا ممکن است در هنگام مخلوط کردن گچ دندان پزشکی با آب وارد مخلوط شده و باعث ایجاد تخلخل در ماده نهایی شود.  می توان تخلخل مخلوط نهایی را با تکان دادن و لرزاندن مخلوط و خارج کرده حباب های هوا کاهش داد. هم چنین می توان عملیات مخلوط کردن را به صورت غیر دستی در محیط خلاء انجام داد.

مراحل خشک شدن

فرآیند خشک شدن گچ پس از تهیه مخلوط به سرعت آغاز می شود. آب با همی هیدرات که دارای حلالیت حدود 0.8٪ در دمای اتاق است، اشباع می شود. سپس همی هیدرات محلول به سرعت به دی هیدرات تبدیل می شود که دارای حلالیت بسیار کمتری در حدود 0.2٪ است و بنابراین بلافاصله از حد حلالیت هیدرات در آب عبور می کند و شروع به تبلور می کند.

این فرآیند تا زمانی که بیشتر همی هیدرات به دی هیدرات تبدیل شود ادامه می یابد.

بلورهای دی هیدرات از مکانهای خاصی به نام هسته تبلور رشد می کنند. هسته تبلور ممکن است شامل ذرات کوچک ناخالصی، مانند بلورهای گچی که به کلسیم سولفات همی هیدرات تبدیل نشده اند، باشد.

مدت زمان لازم برای خشک شدن گچ دندان پزشکی

خشک شدن گچ دندان پزشکی دو مرحله دارد.

الف) خشک شدن اولیه

زمانی که مخلوط گچ و آب تقریبا شبیه جامد می شود و دیگر روان نخواهد بود. در این زمان می توان مواد اضافی را با چاقو خارج کرد.

ب) خشک شدن نهایی

مرحله خشک شدن نهایی زمان لازم برای رسیدن به مرحله ای است که مدل ها یا قالب ها بسیار محکم و سخت هستند و می توان روی آنها کار کرد. اصطلاح “نهایی” کمی گمراه کننده است، چرا که گچ در این مرحله هنوز به مقاومت نهایی خود نرسیده است. رسیدن به مقاومت نهایی حدود یکی دو ساعت پس از این مرحله اتفاق می افتد.

خرید گچ از درب کارخانه

برای خرید گچ سفیدکاری و خرید گچ زیرکار با قیمت عمده از درب کارخانه از محصولات سوپرگچ فولاد نو و آزادگان دیدن فرمایید:

قیمت گچ

برای اطلاع از قیمت روز گچ سفیدکاری به صفحه قیمت گچ مراجعه کنید.

جمع بندی

گچ دندان پزشکی به دلیل پایداری ابعادی مناسب و مقاومت بالا برای ساخت مدل ها و قالب های دندان پزشکی بسیار مناسب است. مواد تولید شده از گچ دندان پزشکی به اندازه کافی سفت و محکم هستند و در برابر تغییر شکل مقاومت خوبی دارند. هم چنین انواع مختلف گچ دندان پزشکی امکان ساخت جزئیات سطح بافت های سخت یا نرم را در فرآیند قالب گیری ممکن می کنند. به همین دلیل، گچ در دندان پزشکی به ماده بسیار محبوبی بدل شده است.